GLOBALIZACJA, WIELOKULTUROWOŚĆ i PROBLEMY GLOBALNE ANDRZEJ POLUS Scenariusz 1 : Globalizacja

1.
Przed zajęciami umieść w miejscu widocznym i osiągalnym dla osób uczestniczących dużą mapę świata.

Rozłóż też pisaki i kilkanaście różnokolorowych bloczków karteczek samoprzylepnych.
Kolorów bloczków karteczek powinno być 5, lub więcej.

Zbierz osoby uczestniczące w kręgu i poproś, aby sprawdziły, skąd pochodzą rzeczy, które mają obecnie przy sobie (ubrania, buty, telefony komórkowe, zeszyty, odtwarzacze MP3, batony/słodycze, plecaki, itp.).

Poproś, by na karteczkach typu „post it” napisały nazwę przedmiotu (np. buty, telefon) i przykleiły ją na miejsce/państwo na mapie świata, w którym dany przedmiot został wyprodukowany.

Poproś, by odpowiednie kolory karteczek odpowiadały różnym grupom przedmiotów; na przykład telefony komórkowe - żółty; ubrania - niebieski; zeszyty/książki -zielony, itd.
Na mapie można również umieścić karteczki odpowiadające przedmiotom znajdującym się w miejscu, w którym odbywa się ćwiczenie (ławki, sprzęt elektroniczny, lampy, itp.).
Jeśli na mapie zabraknie miejsca, wówczas zaproponuj, aby jedne karteczki były przyklejane na drugie.

Kiedy karteczki znajdą się na mapie świata, poproś osoby uczestniczące, aby przez chwilę przyjrzały się mapie.

Następnie zbierz grupę w kręgu i poproś, by podzieliła się swoimi refeksjami.

Spróbujcie odpowiedzieć na pytania:

• czy którykolwiek z członków grupy miał jakiś produkt pochodzący z Afryki lub Ameryki Płd.?
  
• jak wiele z produktów codziennego użytku znajdujących się w miejscu przeprowadzania zajęć zostało wytworzonych w Polsce?
  
• czy na metkach znajdowały się napisy „made in EU”?
  
• o czym świadczyć może nie precyzowanie, z którego państw Unii Europejskiej pochodzi dany produkt?
  

Zapytaj jeszcze raz, co osoby uczestniczące czują patrząc na mapę?
Jak im się wydaje, jaki byłby wynik tego samego ćwiczenia, gdyby zostało ono przeprowadzone w momencie, kiedy ich rodzice/opiekunowie byli w ich wieku?
Jakie produkty znalazłyby się wówczas na karteczkach?
Czy byłyby na nich telefony komórkowe?

Następnie zapytaj, jak wyglądałoby to ćwiczenie przeprowadzone kilkadziesiąt lat temu, dla pokolenia dziadków osób uczestniczących?
Następnie postaraj się pokrótce omówić wraz z osobami uczestniczącymi przyczyny różnych wyników tego ćwiczenia na przestrzeni ostatnich 50 lat. (20-30 min)

2.
Po zakończeniu dyskusji wyjdź do grupy z talerzem, na którym znajduje się sześć różnych rodzajów ciasteczek/słodyczy odpowiadających liczbie mieszkańców poszczególnych kontynentów (przypisz każdemu rodzajowi ciasteczka jeden kontynent).

Poniższa tabela przedstawia tę proporcję dla grupy 25-osobowej.

Poproś osoby uczestniczące, aby nie zjadały ciasteczek i postarały się odnaleźć innych, którzy mają takie same jak oni słodycze.

Wyjaśnij, że każdy rodzaj ciasteczka odpowiada innemu kontynentowi (Australia będzie grupą jednoosobową, Azja jedenastoosobową, Afryka pięcio, itd.).
Po uformowaniu się grup rozdaj każdej z grup kartkę z fip charta i poproś o namalowanie mapy kontynentu, któremu odpowiada ciasteczko/słodycz, który wybrali.

Na ich rysunku mogą się również znaleźć rzeczy/symbole, które kojarzą się z danym kontynentem.

Osoby uczestniczące mogą malować swoje plakaty przyglądając się wiszącej w pomieszczeniu politycznej mapie świata.
Jeśli granice pomiędzy kontynentami będą stanowić problem podczas rysowania, przeprowadź krótką dyskusję na temat, gdzie przebiegają granice geografczne poszczególnych kontynentów.

Postaraj się, by osoby uczestniczące choć w niewielkim stopniu zidentyfkowały się z kontynentami, które reprezentują.
Po zakończeniu prac nad rysunkami poszczególnych kontynentów poproś, by wszystkie 6 prac zostało ze sobą połączonych na podłodze tak, by stanowiły mapę świata.

Jeśli w grupie jest więcej niż 20 osób, możesz dodać dodatkowe kartki odpowiadające oceanom (podpisz kartki nazwami oceanów) i rozmieścić według tabeli przedstawionej poniżej (każde okno poniższej tabeli odpowiada jednej kartce z fip chart’a).

Poinformuj osoby uczestniczące, że ich liczba w poszczególnych grupach odpowiada liczbie mieszkańców poszczególnych kontynentów.
Poproś, by wszystkie osoby uczestniczące postarały się stanąć na kontynentach, które rysowała ich grupa.
Czy jest to możliwe?

Dobrze, jeśli przy stawaniu na poszczególnych kartkach dochodzi do przepychania i ktoś nie jest w stanie się zmieścić.
Nalegaj, aby wszyscy znaleźli się na swoich kontynentach.
Czy osoby uczestniczące widzą dysproporcje?

Poproś, by osoby uczestniczące usiadły w kręgu w grupach odpowiadających ich kontynentom tak, by wszystkie grupy widziały się nawzajem.
Poproś, by osoby “zajmujące” Azję wyznaczyły jedną reprezentującą Japonię.
Osoba ta powinna usiąść obok i stanowić będzie, podobnie jak Australia, osobną grupę jednoosobową.

Następnie poinformuj, że w symulacji, która odbędzie się za chwilę, nie ma wygranych i przegranych.
Ma ona na celu jedynie pokazanie nierówności występujących w świecie.

Postaw przed każdą grupą talerz ze złotymi monetami/czekoladkami (najlepsze byłyby złote talarki odpowiadające monetom).
Ilość czekoladek dla poszczególnych kontynentów i Japonii przedstawiona jest w poniższej tabeli.

Liczba złotych talarków przekazanych każdej z grup i Japonii jest proporcjonalna do wysokości produktu brutto przypadającego na każdy z kontynentów i Japonię (patrz załącznik do scenariusza).

Poproś poszczególne grupy, by dokonały podziału czekoladowych talarków/czekoladek pomiędzy swoich członków i członkinie.
Obserwuj sposób, metody podziału słodyczy i reakcje osób w poszczególnych grupach.
Możesz się do nich odwołać w trakcie dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Czy wśród osób reprezentujących Azję, Afrykę i Amerykę Południową pojawiają się pomysły, by odebrać słodycze Europie i Ameryce Północnej?
Jeśli nie, podejdź do tych grup i zapytaj je, czy w porządku jest fakt, że oni dostali mniej niż Europejczycy, tylko z racji „urodzenia się” w innym miejscu na ziemi?

Po zakończeniu podziału słodyczy wróć do grup, zbierz je w kręgu i poproś o prezentację poszczególnych kontynentów i Japonii.
Niech osoby uczestniczące opowiedzą, jaki kontynent reprezentują i ile słodyczy przypada u nich na jednego mieszkańca.
Poproś, by osoby uczestniczące wyjaśniły, w jaki sposób dokonały podziału słodyczy i co sądzą o ilości słodyczy, które przypadły ich kolegom i koleżankom reprezentującym inne kontynenty i Japonię.

Wyjaśnij osobom uczestniczącym, że ich liczba na każdym kontynencie i liczba czekoladek, które dostali w mniejszym lub większym stopniu odzwierciedlają rzeczywistą liczbę mieszkańców tych kontynentów i wielkość dochodów przypadającym tam na mieszkańca.

Wręcz osobom uczestniczącym kserokopie map załączonych do scenariusza.
Poproś, by się im przyjrzały, by zwróciły uwagę na wielkość Afryki i wysokość dochodów na tym kontynencie.
Nawiąż do początku zajęć i karteczek z produktami, czy w grupie są jakieś produkty wyprodukowane w Afryce i/lub w Ameryce Południowej?
Zapytaj osób uczestniczących o ich odczucia, kiedy patrzą na wręczone im mapy.
Czy były świadome, że produkt kontynentu afrykańskiego jest niższy od PKB Hiszpanii, a porównywalny z Holandią, w której mieszka 16 milionów mieszańców. (około 45 min)

3.
Rozpocznij dyskusję poświęconą globalizacji.

Zapytaj osób uczestniczących, czy spotkały się z tym określeniem i czy mogą podać przejawy globalizacji; nawiąż do pierwszego ćwiczenia.
Zapytaj o przykłady decyzji podejmowanych poza Polską, które mają bezpośredni wpływ na sytuację w naszym kraju (przykładem mogą być fuktuacje – wahania – cen paliw na giełdach światowych).

Następnie zapytaj o możliwości wpływania poprzez nasze osobiste wybory na sytuację w innych częściach świata.
Czy jest możliwe, żebyśmy to my współkształtowali globalizację, czy też ten proces jest „nie-sterowalny” (np. bojkot produktów pochodzących z określonych państw, zaangażowanie w prace organizacji pozarządowych działających na polu pomocy humanitarnej, segregacja odpadów).

W ostatniej części dyskusji postaraj się wspólnie z osobami uczestniczącymi wypisać na tablicy cechy charakterystyczne globalizacji.
Podsumowując zajęcia powiedz, iż nie ma jednej defnicji globalizacji, a wymienione na tablicy cechy charakterystyczne tego procesu mogą służyć do jego lepszego zrozumienia.
Zauważ, iż globalizacja w różny sposób dotyka mieszkańców różnych części globu.

Zwróć uwagę na stale zwiększające się dysproporcje rozwojowe we współczesnym świecie.
Globalizacja to nie tylko rewolucja IT i większa mobilność ludzi, towarów kapitału, ale również pojawianie się globalnych zagrożeń takich jak epidemie, zanieczyszczenie środowiska, terroryzm.
Problemów tych nie jest obecnie w stanie rozwiązać pojedyncze państwo.

Teksty, z którymi powinni się zapoznać osoby prowadzące zajęcia przed realizacją ćwiczeń:

• J. A. Scholte, Globalziacja, Humanitas, Sosnowiec 2006, s. 13-52.
  
• Nasze światowe podwórko. Raport komisji do spraw światowego kierowania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1996, s. 30-48.
  

Globalizacja

Globalizacja to pojęcie obecnie niezwykle często używane przy opisywaniu rzeczywistości międzynarodowej. Nie istnieje jedna defnicja globalizacji, jednakże najczęściej określa się ją mianem procesu i wiąże z procesami współzależności międzynarodowej, rewolucją IT, stale zwiększającymi się możliwościami komunikacji, wzrostem w międzynarodowej wymianie handlowej oraz zmianami kulturowymi. Wśród prekursorów teorii globalizacji najczęściej wymieniany jest kanadyjski teoretyk komunikacji Herbert Marshall McLuhan, który w 1962 roku w książce zatytułowanej Te Gutenberg Galaxy wprowadził termin globalna wioska na określenie stale rosnących możliwości masowej komunikacji międzyludzkiej. Za początek globalizacji uznaje się zazwyczaj przełom lat 70. i 80. XX wieku. Ogólnie można przyjąć, iż globalizacja jest wielopoziomowym i wielowymiarowym procesem. Najczęściej mówi się o globalizacji na płaszczyznach: ekonomicznej, politycznej, kulturowej i społecznej.

Z globalizacją związany jest proces regionalizacji, który przez niektórych autorów uważany jest za odpowiedź na procesy homogenizacji i standaryzacji. Wydaje się, iż wszystkie trzy wymienione powyżej procesy występują równolegle i nie mogą być od siebie oddzielone; niezwykle ciężko jest jednoznacznie określić, który z nich jest motorem napędowym innych.

Fenomenami często wiązanymi z globalizacją są erozja suwerenności państw i wzrastająca rola pozarządowych aktorów operujących w środowisku międzynarodowym (aktorów związanych zarówno ze sferą biznesu jak i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego).

Z pojęciem globalizacji związane jest również występowanie problemów globalnych. Najprostszą def-nicją problemu globalnego jest stwierdzenie, iż jest to takie zagadnienie, które dotyka w mniejszym lub większym stopniu większości mieszkańców globu, a jego rozwiązanie nie jest możliwe przez pojedyncze państwo. Problemy globalne najczęściej związane są z degradacją środowiska naturalnego (zatrucie atmosfery, zużywanie nieodnawialnych źródeł energii, karczowanie lasów deszczowych, etc.) lub zagrożeniami bezpośrednio zagrażającymi życiu i zdrowiu ludności świata (problem głodu, ubóstwo, epidemie, etc.). Specyfcznymi problemami, które sklasyfkowane mogą być jako polityczno-społeczne są kontrowersje dotyczące nowego ładu międzynarodowego, granic działań podejmowanych w walce z terroryzmem oraz problem tak zwanych państw upadłych, których rządy nie są w stanie egzekwować władzy w ramach terytorium, na którym leży dane państwo.

Źródło: opracowanie własne

Projekt jest realizowany przy wsparciu udzielonym przez Islandię,
Lichtenstein i Norwegię ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego
Obszaru Gospodarczego, Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz budżetu
Rzeczypospolitej Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.

PARTNERZY PROJEKTU