Temat
W czasie zajęć osoby uczestniczące dowiadują się, jak doszło do powstania pierwszych organizacji pozarządowych na świecie, otrzymują informacje, na jakich zasadach funkcjonują organizacje pozarządowe i czym się zajmują. Poznają najbardziej znane organizacje pozarządowe w Polsce.

Cele zajęć
- dostarczenie informacji o historii powstania pierwszych organizacji pozarządowych
- poznanie przykładowych organizacji pozarządowych i rodzaju ich działalności w Polsce
- zaprezentowanie celowości i zasad funkcjonowania organizacji pozarządowych
- przedstawienie najbardziej znanych polskich organizacji pozarządowych i głównego obszaru ich działalności

Czas zajęć
90 minut lub 45 w wersji skróconej

Metody
- praca z tekstem w zespołach techniką „puzzli”
- zespołowe przygotowanie afisza
- prezentacja

Potrzebne materiały
- kartki A4 i długopisy dla każdej osoby
- 5 dużych arkuszy papieru
- 5 markerów
- numerki na stoliki
- zestaw numerków dla każdego zespołu; od 1 do 5

Materiały pomocnicze
- Materiał pomocniczy nr 1 - „Niczym korzenie traw”
- Materiał pomocniczy nr 2 - „Organizacje pozarządowe w Polsce”

Najważniejsze pojęcia
- organizacja pozarządowa
- organizacja non-profit
- organizacja pożytku publicznego

UWAGA!
Jeśli dysponujesz wyłącznie 45 minutami, przeprowadź jedynie ćwiczenie opisane w punktach od 3 do 5.

1.
Powitaj grupę.

Rozpocznij zajęcia od rozmowy dotyczącej potrzeby powoływania organizacji pozarządowych.
Rozmowa ta pozwoli ci zorientować się w poziomie wiedzy osób uczestniczących na ten temat.

Zadaj kilka pytań:

• czy państwo dostatecznie zaspakaja potrzeby każdego obywatela?
• czy istnieją państwa, w których wszyscy obywatele są zadowoleni z funkcjonowania organów administracji państwowej?
• czym się różni organizacja rządowa od pozarządowej?
• czy skoro działają organizacje rządowe, to pozarządowe też są potrzebne?
• czym różnią się metody działania organizacji pozarządowych od rządowych?
• w jakiej sytuacji politycznej organizacje pozarządowe są szczególnie potrzebne? (5-10 min)
  

2.
Przedstaw w krótkim wykładzie historię powstania pierwszych organizacji pozarządowych.

Możesz skorzystać z materiału pomocniczego nr 1.
Wyjaśnij, że termin „korzenie traw” był metaforą dla działających niegdyś w podziemiu organizacji pozarządowych.
Trawę można skosić, natomiast jej silne splątane korzenie powodują, że zawsze odrasta jeszcze bujniejsza i silniejsza. (5 min)

3.
Poproś, aby każdy przygotował czystą kartkę papieru i coś do pisania.
Wyjaśnij zasady pracy techniką „puzzli”.

Podziel grupę na 6 zespołów.
Każdemu zespołowi wręcz jeden z fragmentów tekstu z materiału pomocniczego nr 2 odpowiadający numerowi zespołu.

Na przeczytanie tekstu oraz sporządzenie wspólnej notatki daj uczniom kilka minut. (10 min)

4.
W czasie, kiedy zespoły pracują, rozdaj każdej osobie karteczkę z numerem, który oznacza numer nowego zespołu, do jakiego przejdzie w następnej części ćwiczenia.

Rozłóż na stolikach wizytówki z numerami zespołów od I do VI, połóż z boku duży arkusz papieru i marker.

Po upływie wyznaczonego czasu, poleć osobom uczestniczącym, aby z notatką, wspólnie sporządzoną w pierwotnym zespole, przeszły do zespołów, w których spotkają się w nowym składzie.

Teraz każdy kolejno przedstawi pozostałym osobom (posiłkując się notatką) informacje, jakie uzyskał pracując w poprzednim zespole.

Następnie zbierając i selekcjonując wszystkie informacje, zespoły przygotują afisz, który będzie stanowił kwintesencję treści zawartych w materiale pomocniczym nr 2.
Forma przedstawienia treści może być dowolna.
Powiedz, że liczysz na inwencję twórczą.
Zamiast słów można użyć symbolicznych rysunków.

Ważne, aby afisz był czytelny.
Na opracowanie afisza daj 15 minut.

Poproś też, aby w każdym zespole wybrano osobę reprezentującą zespół, do przedstawienia rezultatu wspólnej pracy. (15 min)

Kolejne kroki dla osoby prowadzącej:

Jeśli tekst nie jest podzielony na części, to po przeczytaniu całości, podziel go na kilka części stanowiących w miarę zamkniętą, spójną logicznie całość - możliwą do zrozumienia w oderwaniu od kontekstu całości.

Tekst najlepiej jest podzielić na tyle części, na ile równolicznych zespołów uda Ci się podzielić grupę (klasę).
Ustaw stoliki w sali tak, aby każdy zespół miał swój stolik.
Postaw/połóż na każdym stoliku numerek oznaczający, jaki zespół ma przy nim usiąść.

Przygotuj zestawy numerków dla uczestników - jeśli tekst jest podzielony na 5 części, to przygotuj pięć zestawów numerków od 1 do 5.
Jeżeli w którymś z zespołów będzie więcej niż sześć osób, to w jednym wręcz dwóm osobom numerki z cyfrą 1, a następnym dwóm z cyfrą 2 - w ten sposób w kolejnej rundzie przy tworzeniu następnych zespołów będą one mniej więcej jednakowo liczne.
Kiedy uczestnicy będą czytać tekst, przejdziesz się po klasie i wręczysz każdemu jego numerek.
W każdym zespole rozdaj odbity na ksero odpowiedni fragment tekstu - ten sam wszystkim osobom z tego zespołu.
Poleć, aby po przeczytaniu treści, uczestnicy przygotowali w każdym z zespołów wspólną notatkę, zawierającą najważniejsze informacje zawarte w tym fragmencie.

Notatka ma być przygotowana wspólnie, ale każdy ma fizycznie posiadać ją na własnej kartce.
W ten sposób członkowie danego zespołu staną się „ekspertami” od tego „kawałka” tekstu.
W drugiej turze ćwiczenia poleć, aby wszyscy przesiedli się do stolików z numerem zgodnym z cyfrą, jaką mają na swoim numerku.
W ten sposób powstaną nowe zespoły, w których niczym w złożonych puzzlach, spotkają się reprezentanci poprzednich zespołów.

Teraz poleć, aby każdy kolejno w nowym zespole zdał relację z przeczytanego „kawałka” korzystając z notatki.

Kolejnym działaniem jest opracowanie afisza/plakatu oddającego treść całości.
Może on przypominać mapę mentalną, zawierać nie tylko słowa, ale również rysunki.

Każdy zespół powinien zaprezentować swój afisz, a pozostałe zespoły nagradzać wysiłek i rezultaty pracy brawami.

5.
Osoby reprezentujące zespoły kolejno zawieszają afisze w miejscu widocznym dla wszystkich i w ciągu 3 minut prezentują najważniejsze informacje.

Po zakończeniu wszystkich prezentacji każdy ocenia afisze, przyklejając na tym, który mu się najbardziej podoba tzw. cenki.

Afisz, który uzyskał najwięcej głosów, nagradzamy najmocniejszymi brawami. (20 min)

6.
Zapytaj, jaki jest sens zakładania organizacji pozarządowych?

Przecież w Polsce i nie tylko w Polsce, przez długie lata nikt o takich organizacjach nie słyszał, a państwo istniało, społeczeństwo funkcjonowało.

Zapisuj argumenty wypowiadających się osób na tablicy. Kończąc zajęcia, przypomnij, że od 1 stycznia 2004 r. polscy podatnicy mogą korzystać z dwóch różnych form wsparcia organizacji pozarządowych.
Jedna to znana już wcześniej darowizna, a druga to tzw. mechanizm 1% (alokacja 1% należnego podatku).
Obie te formy opisane są w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Poinformuj grupę o portalu dla osób działających lub chcących rozpocząć działanie w organizacjach pozarządowych.
Zapisz adres na tablicy: www.ngo.pl. (10 min)

Niczym korzenie traw

Na świecie działa obecnie mnóstwo organizacji pozarządowych (z j. angielskiego nazywa się je NGO’sami, od terminu non-governmental organization). Ich początki sięgają ubiegłego XIX wieku. W czerwcu 1859 r. mieszkaniec Genewy Henry Dunant był świadkiem bitwy pod Solferino. Przerażony widokiem tysiąca rannych, konających na polu bitwy z powodu braku pomocy, kiedy wrócił do domu, napisał „Pamiętnik z Solferino”, poruszając ówczesną Europę. Wezwał w nim do utworzenia stowarzyszenia, które mogłoby zyskać uznanie międzynarodowe i nieść pomoc ofiarom wojny. W 1863 roku pięciu obywateli Genewy (m.in. H. Dunant) założyło Międzynarodowy Komitet Opieki nad Rannymi, obecny Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. Tak zaczęła działać pierwsza organizacja praw człowieka, która z biegiem lat rozwinęła się w światowy ruch niezależnych i dobrowolnych stowarzyszeń krajowych, otwartych dla wszystkich, którzy w swoim działaniu przestrzegają zasady neutralności i bezstronności. Celem takich organizacji była i jest ochrona i opieka nad ofiarami konfliktów zbrojnych, zamieszek i rozruchów wewnętrznych, rozwój międzynarodowego prawa humanitarnego. Czerwony Krzyż można uznać za wzór dla organizacji, które zaczęły powstawać później. Potem pojawiły się związki zawodowe, walczące o prawa społeczne pracowników najemnych. Pod ich naciskiem powołano do życia w 1919 r. Międzynarodową Organizację Pracy, w której organizacje pracownicze od początku zajęły poważne miejsce.

W okresie międzywojennym organizacji broniących praw człowieka było niewiele. Problematyka ta zajmowała także niewiele miejsca w życiu społeczeństw i polityce. Prawa człowieka wciąż pozostawały wewnętrzną sprawą poszczególnych państw i, poza wyjątkami, nie było dla nich miejsca w prawie międzynarodowym i stosunkach politycznych między państwami. Wyjątek stanowiły regulacje dotyczące niektórych mniejszości narodowych w Europie. Poza Międzynarodowym Czerwonym Krzyżem do najważniejszych w owym czasie należy zaliczyć Międzynarodową Ligę na Rzecz Praw Człowieka oraz Towarzystwo Przeciw Niewolnictwu.

Niektóre z tych organizacji odegrały poważną rolę przy pracach nad projektem Karty Narodów Zjednoczonych. Starały się doprowadzić do włączenia problematyki praw człowieka do tekstu Karty oraz zbudowania takich zasad działania ONZ, które pozwoliłyby tym organizacjom znaleźć właściwe miejsce jako poważnego partnera dla przedstawicieli państw. W konsekwencji w art. 71 Karty znalazł się zapis umożliwiający Radzie Społeczno-Gospodarczej konsultacje z NGO’s.

Wg artykułu Marka A. Nowickiego, Korzenie traw, „Społeczeństwo Otwarte” 1991 r., nr 2

Organizacje pozarządowe w Polsce

I.

Organizacja pozarządowa (z j. ang. non-governmental organization, czyli w skrócie NGO), to organizacja obywatelska - założona przez obywateli, działających z własnej inicjatywy na rzecz wybranego interesu publicznego, niezależna od administracji, czyli rządu. Organizacje pozarządowe bywają nazywane trzecim sektorem, w nawiązaniu do podziału dzielącego aktywność społeczno-gospodarczą nowoczesnych państw demokratycznych na trzy sektory. Dwa pozostałe sektory to sektor publiczny, zwany też państwowym (władze, administracja publiczna) i rynkowy (biznes, przedsiębiorczość) zwany prywatnym, nastawiony na zysk. Organizacje pozarządowe - w odróżnieniu od organów publicznych a podobnie jak biznes - są prywatne i powstają z inicjatywy swoich założycieli (prywatnych osób), ale - w odróżnieniu od biznesu, a podobnie jak władze publiczne - działają nie dla zysku, a w interesie publicznym, nie prywatnym.

Dlatego organizacje te nazywa się czasami organizacjami non-profit. Organizacje te określa się też czasem jako wolontarystyczne, ponieważ ich działalność jest w znacznym stopniu oparta na działaniu ochotników, czyli wolontariacie. Inna nazwa stosowana wobec tych organizacji to organizacje społeczne lub organizacje użyteczności publicznej. Te sformułowania podkreślają, że aktywność tych organizacji jest najwyraźniejsza w dziedzinie ochrony zdrowia, szeroko rozumianej pomocy społecznej, akcji charytatywnych i edukacji, czyli krótko mówiąc w działaniu dla dobra publicznego. W Polsce podstawowymi formami prawnymi prowadzenia działalności społecznej są stowarzyszenia i fundacje.

Definicja ustawowa organizacji pozarządowej jest zawarta w Ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dziennik Ustaw nr 96 z dnia 29 maja 2003 roku, pozycja 873). W art. 3 ust. 2 tej Ustawy czytamy: Organizacjami pozarządowymi są, nie będące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4 Zastrzeżenie to dotyczy wyłączenia z zakresu Działu II ustawy fundacji publicznych i fundacji partii politycznych. Należy mieć na uwadze, że pojęcie organizacja pozarządowa nie jest równoznaczne z pojęciem organizacja społeczna: np. związek zawodowy jest organizacją społeczną, lecz nie jest organizacją pozarządową.

1 stycznia 2004 r. przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wprowadzono w Polsce termin organizacja pożytku publicznego (OPP). Status OPP może uzyskać organizacja pozarządowa (z wyjątkiem partii politycznych, związków zawodowych, organizacji pracodawców oraz samorządów zawodowych), prowadząca działalność w obszarach tzw. pożytku publicznego, które zostały określone Ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Ponadto organizacja musi spełniać dodatkowe kryteria dotyczące m.in. jawności działania, kontroli w organizacji. Posiadanie przez organizację statusu organizacji pożytku publicznego nakłada na nią obowiązki sprawozdawczości, aby wszyscy zainteresowani mogli uzyskać informacje, na co wydane zostały pieniądze przekazywane przez darczyńców. Status ten umożliwia przekazanie na rzecz organizacji pożytku publicznego 1% podatku dochodowego przez osoby fizyczne.


II.

Organizacje pozarządowe, fundacje i stowarzyszenia pojawiły się w Polsce mniej więcej w tym samym czasie, co w innych państwach Europy Zachodniej. Początkowo zajmowały się przede wszystkim działalnością charytatywną, później podjęły również działalność korporacyjną, kulturalną, edukacyjną i naukową oraz działalność związaną z propagowaniem idei rozwoju społecznego i społecznej solidarności.

Niektóre miały charakter wyznaniowy, inne wyłącznie świecki. W okresie II Rzeczpospolitej (1918 - 1939) organizacje pozarządowe rozwijały się bardzo intensywnie. II wojna światowa i okres dominacji komunistycznej, który po niej nastąpił, spowodował ogromny spadek społecznej aktywności. Część or-ganizacji pozarządowych została zlikwidowana (ich majątki przejęło państwo), część włączono w ideologiczne struktury. Po roku 1989 organizacje pozarządowe przeżywały swój renesans, dzięki przywróconej swobodzie zrzeszania się i zakładania stowarzyszeń. Część organizacji z tradycjami sięgającymi okresu przedwojennego została restytuowana i podjęła swoją statutową działalność (np. Caritas Polska - duszpasterska instytucja charytatywna Episkopatu Polski, czy YMCA - Związek Młodzieży Chrześcijańskiej, organizacja apolityczna i świecka pracująca nad zaspokojeniem we współpracy z organizacjami, urzędami państwowymi i samorządami potrzeb społeczności lokalnych). Powstało wiele nowych fundacji i stowarzyszeń wychodzących naprzeciw problemom i potrzebom nowoczesnego społeczeństwa. Pojawiły się organizacje, których głównym zadaniem jest przeciwdziałanie skutkom plag społecznych, takich jak: bezdomność, alkoholizm i narkomania. Należą do nich m.in.: Stowarzyszenie MONAR przeciwdziałające zjawiskom patologii społecznej w środowisku rodzin, narkomanii, alkoholizmowi, bezrobociu, przestępczości nieletnich poprzez tworzenie centrów leczenia, sieci punktów konsultacyjnych, schronisk oraz prowadzenie akcji profilaktycznych i edukacyjnych, a także Fundacja Biuro Służby Krajowej Anonimowych Alkoholików, Fundacja im. Brata Alberta zajmująca się osobami niepełnosprawnymi umysłowo (organizuje i prowadzi specjalistyczne placówki rehabilitacyjne i opiekuńcze, pomaga rodzinom z osobami niepełnosprawnymi).


III.

W suwerennej Polsce organizacje pozarządowe zajęły się również działalnością edukacyjną wśród młodzieży, tworząc niepubliczne szkoły lub fundacje wspomagające szkoły państwowe. Powstały fundusze stypendialne i programy pomocy skierowane do uzdolnionych, ale niezamożnych uczniów oraz tych, którzy chcą kontynuować naukę za granicą (Fundacja Nauki Polskiej, Polska Fundacja Upowszechniania Nauki). Na polskich uczelniach działają organizacje studenckie: Niezależne Zrzeszenie Studentów i Zrzeszenie Studentów Polskich, swoje przedstawicielstwa mają również studenckie organizacje o charakterze międzynarodowym (np. Europejskie Forum Studentów AEGEE czy AISEC - Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Nauk Ekonomicznych i Handlowych).

Wśród dzieci i młodzieży działają organizacje pozarządowe nawiązujące bezpośrednio do tradycji skautingu: Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP) i Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej (ZHR). Wśród największych organizacji pozarządowych zajmujących się sprawami kultury trzeba wymienić: Fundację Kultury, Fundację im. Fryderyka Chopina oraz fundacje i stowarzyszenia działające na rzecz zachowania i promocji polskich dóbr kultury. W Polsce działają też organizacje specjalizujące się w działaniach na rzecz ochrony praw człowieka monitorujące przestrzeganie praw człowieka i obywatela w Polsce i działające na rzecz ochrony tych praw (w tym praw więźniów) w państwach uznawanych za niedemokratyczne.

Dużą grupę organizacji pozarządowych w Polsce tworzą organizacje proekologiczne, zainteresowane ochroną środowiska naturalnego i działalnością promocyjną takiego systemu gospodarowania bogactwami naturalnymi, który nie zakłóca równowagi ekologicznej (np. Fundacja „Nasza Ziemia” - polski koordynator akcji „Sprzątanie Świata”, Społeczny Instytut Ekologiczny, Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, Obywatelski Ruch Ekologiczny). Ważną działalność prowadzi Fundacja ITAKA, poszukująca osób zaginionych i niosąca pomoc rodzinom osób uznawanych za zaginione oraz Polska Fundacja Pomocy Humanitarnej „Res Humanae”, która propaguje postawy humanitarne, pomaga osobom uzależnionym żyjącym z HIV i prowadzi hospicjum dla chorych na AIDS. Trzeba wspomnieć również Stowarzyszenie „Solidarni Plus”, skupiające się na pomocy terapeutycznej, socjalnej i prawnej osobom żyjącym z HIV i chorym na AIDS oraz ich rodzinom, i Stowarzyszenie na Rzecz Prewencji HIV/AIDS „TADA”, którego celem jest przeciwdziałanie zjawisku pedofilii i rozprzestrzenianiu się zakażeń HIV, działające wśród środowisk szczególnie narażonych na choroby przenoszone drogą płciową.

Organizacje społeczne pełnią też czasami funkcje administracyjną, zastępując administrację rządową w niektórych, ściśle określonych sferach życia publicznego. Np. Polski Związek Łowiecki, zrzeszający myśliwych, zarządza gospodarką łowiecką, wprowadza limity odstrzałów zwierzyny łownej, kontroluje przestrzeganie okresów ochronnych, prowadzi hodowlę i dokarmianie dzikich zwierząt. Polski Związek Wędkarski ma podobne zadania w zakresie połowu ryb słodkowodnych i wydawania odpowiednich zezwoleń. Część organizacji pozarządowych przekształciła się w samorządy zawodowe, których autonomię gwarantują oddzielne ustawy. W korporacjach zawodowych zrzeszają się obowiązkowo np.: adwokaci, notariusze, lekarze i architekci. Organizacje te mają charakter obligatoryjny, tzn. każdy, kto chce wykonywać zawód podlegający prawom korporacyjnym musi spełniać warunki określone przez korporację. I w tym przypadku państwo przekazało organizacji pozarządowej część swoich uprawnień. Rozwiązanie to ma tę zaletę, że jest tańsze niż utworzenie specjalnej administracji rządowej i zgodnie ze standardami przyjętymi w demokratycznych państwach, przekazuje samym zainteresowanym prawo do decydowania o warunkach wykonywania tzw. wolnych zawodów. Oddzielną kategorią organizacji pozarządowych są związki zawodowe, organizacje zrzeszające pracowników, najczęściej jednej gałęzi gospodarki.


IV.

Przykładowe organizacje pozarządowe w Polsce:

1.
Fundacja Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy
Podstawowym celem Fundacji jest działalność w zakresie ochrony zdrowia polegająca na ratowaniu życia chorych osób, w szczególności dzieci, i działanie na rzecz poprawy stanu ich zdrowia, jak również na działaniu na rzecz promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej. Fundacja organizuje ogólnopolskie zbiórki pieniędzy, kończące się co roku wielkim finałem, w który zaangażowane są media. Finał ma formę szeregu lokalnych imprez artystycznych połączonych z licytacją różnych podarowanych przedmiotów. Za uzyskane w postaci zbiórek i licytacji pieniądze Fundacja kupuje specjalistyczny sprzęt medyczny.
Adres:
www.wosp.org.pl; adresy mailowe: sekretariat@wosp.org.pl; wosp@wosp.org.pl

2.
Polski Czerwony Krzyż (członek Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca)
Organizacja niosąca pomoc wszystkim potrzebującym. M.in. pozyskuje honorowych dawców krwi, prowadzi Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań, zapobiega chorobom zakaźnym i cywilizacyjnym, bierze udział w rehabilitacji terenów dotkniętych klęską lub katastrofą, bierze udział w międzynarodowych akcjach pomocy humanitarnej;
Adres:
Biuro Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża; ul. Mokotowska 14, 00-950 Warszawa,
sekretariat: info@pck.org.pl, zarzad.glowny@pck.org.pl,;
tel. (22) 326-12-86, fax: (22) 628-41-68; centrala telefoniczna: (48 22) 326-12-00;
www.pck.org.pl

3.
Caritas Polska
Jest instytucją charytatywną Konferencji Episkopatu Polski. Została reaktywowana w 1989 r. Odwołuje się do tradycji pracy charytatywnej Caritas sprzed 1950 r. Posiada własną osobowość prawną i działa w oparciu o przepisy prawa kościelnego i państwowego. Udziela pomocy doraźnej i długofalowej, materialnej i finansowej osobom bezrobotnym, bezdomnym, chorym, starszym, dzieciom z rodzin ubogich a także imigrantom i uchodźcom. Caritas udziela również pomocy humanitarnej ofiarom wojen, kataklizmów i nieszczęść naturalnych poza granicami Polski.
Adres :
ul. Skwer Kard. S. Wyszyńskiego 9, 01-015 Warszawa,
tel 22 33 48 500; fax. 22 33 48 558;
mail: caritaspolska@caritas.pl; www.caritaspolska.caritas.pl

4.
Polska Akcja Humanitarna
Organizacja, która niesie pomoc ofiarom wojen i kataklizmów za granicą i w Polsce oraz uchodźcom, wspiera szkoły i ośrodki zdrowia w rejonach dotkniętych ubóstwem, prowadzi akcje edukacyjne; działa od 1992 r., pomagając ludziom w sytuacjach kryzysowych, aby jak najszybciej uzyskali samodzielność i przyjęli odpowiedzialność za swoją przyszłość. Jako pierwsza spośród organizacji pozarządowych w Polsce, postawiła sobie za cel organizowanie pomocy innym, bardziej poszkodowanym krajom. Dzięki PAH Polska uczestniczy w międzynarodowych akcjach humanitarnych i zmienia swój wizerunek na świecie - z kraju otrzymującego pomoc na kraj udzielający pomocy.
Adres:
00-031 Warszawa; ul. Szpitalna 5/3;
tel.: (0 22) 828 88 82;
e-mail: pah@pah.org.pl; www.pah.org.pl;
Adresy biur regionalnych:
31-009 Kraków; ul. Szewska 4 (w oficynie, I p.), tel. (0 12) 42, 15 771; tel./fax (0 12) 42 20 819; e-mail: krakow@pah.org;
87-100 Toruń, ul. Wita Stwosza 2, tel. (0 56) 65 21 369, tel./fax (056621 368, e-mail: torun@pah.org.pl

5.
Fundacja Dzieci Niczyje
Zarejestrowana od 1991 r. organizacja pozarządowa o charakterze non-profit, zajmuje się szeroko rozumianą pomocą dzieciom krzywdzonym, ich rodzinom i opiekunom. Działalność fundacji jest adresowana do dzieci maltretowanych fizycznie, psychicznie, wykorzystywanych seksualnie oraz zaniedbywanych, a także do ich rodziców, opiekunów, osób stykających się w pracy zawodowej z przypadkami dzieci krzywdzonych. Prowadzi Poradnię dla dzieci wykorzystywanych seksualnie i ich rodziców; udziela porad prawnych i psychologicznych, organizuje szkolenia, przeprowadza badania i analizy poszerzające wiedze o problemie.
Adres:
03-326 Warszawa, ul. Walecznych 59,
tel. (0 22) 616 02 68;
www.fdn.pl

6.
Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszystko”
Jest organizacją pożytku publicznego. We wrześniu 2003 r. założyła ją Anna Dymna, aktorka, która pełni społecznie funkcję prezesa Fundacji. Ideą przyświecającą codziennej pracy osobom skupionym wokół Fundacji jest wyrównywanie szans pomiędzy ludźmi niepełno- i pełnosprawnymi, a co za tym idzie - usuwanie barier mentalnych, które oddzielają ich dwa pozornie odrębne światy. Poprzez swoją szeroką działalność Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszystko” stara się wskazywać na fakt, że chory, niewidomy, sparaliżowany, poruszający się o kulach bądź na wózku inwalidzkim człowiek jest pełnoprawną ludzką istotą, posiadającą również talenty i pragnienia, podobnie jak ktoś w pełni zdrowia i sił.
Adres:
Fundacja „Mimo Wszystko”,
ul. Balicka 12A/5B, 30-149 Kraków,
tel./fax (0 12) 422 69 03

7.
Fundacja im. S. Batorego
Powołana w 1988 r. , aby wspierać rozwój otwartego demokratycznego społeczeństwa. Działa na polu edukacji, kultury, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, wspomaga rozwój lokalnych organizacji pozarządowych. Wcześniej wspierała przemiany demokratyczne i rynkowe w Polsce i w Europie Środkowej oraz Wschodniej. Podstawową metodą pracy Fundacji jest przekazywanie dotacji innym organizacjom. Wydaje też publikacje, organizuje konferencje i szkolenia.
Adres:
00-215 Warszawa, ul. Sapieżyńska 10a;
tel. 22/53 60 200; fax 22/ 53 60 220;
e-mail: batory@batory.org.pl; www.batory.org.pl

8.
Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej
Pozarządowa, polityczna, niezależna i niekomercyjna organizacja ustanowiona w 1989 r. Za misję przyjęła szerzenie idei samorządności obywatelskiej rozumianej jako podstawowa forma demokracji. Wspiera działania samorządów lokalnych i organizacji pozarządowych, przyczyniając się do budowy i wzmacniania społeczeństwa obywatelskiego. Realizuje projekty na rzecz wzmacniania inicjatyw obywatelskich, uruchamia punkty informacyjne i konsultacyjne, organizuje konkursy, szkolenia.
Adres:
Biuro Zarządu FRDL, 01-540 Warszawa, ul. Hauke Bosaka 11;
tel. 22/ 869 92 00 + 07; fax 22/ 839 225;
www.frdl.org.pl

9.
Stowarzyszenie Amnesty International Polska
Sekcja krajowa międzynarodowej organizacji, której celem jest przyczynienie się do przestrzegania na całym świecie praw człowieka wyznaczonych przez Międzynarodową Deklarację Praw Człowieka. Prowadzi kampanie na rzecz uwolnienia wszystkich więźniów sumienia - osób więzionych z powodu przekonań, koloru skóry, płci, pochodzenia, języka czy religii, nie stosujących przemocy ani nie opowiadających się za jej użyciem; na rzecz zapewnienia wszystkim więźniom politycznym uczciwych i szybkich procesów sądowych; zaprzestania stosowania tortur, kary śmierci i innych form okrutnego traktowania więźniów, eliminacji egzekucji pozasądowych i „zaginięć”.
Adres:
Stowarzyszenie Amnesty International, ul. Piękna 66a/2, 00-672 Warszawa;
tel/fax (022) 8276000
www.amnesty.org.pl; e-mail: amnesty@amnesty.org.pl;

10.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka
Założona w 1989 r. przez członków Komitetu Helsińskiego w Polsce. Jej misją jest rozwijanie kultury wolności i praw człowieka w kraju i za granicą. Prowadzi działalność edukacyjną i badawczą, monitoruje ustawodawstwo i praktykę stosowania prawa w krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji Centralnej, wspiera działania zmierzające do urzeczywistnienia idei państwa prawa.
Adres:
Helsińska Fundacja Praw Człowieka, ul. Zgoda 11, 00-018 Warszawa;
tel.: (48 22) 828 10 08; 828 69 96; 556 44 40; fax: (48 22) 556 44 50;
www.hfhrpol.waw.pl, e-mail: hfhr@hfhrpol.waw.pl

11.
Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej
Pozarządowa instytucja oświatowa, która od 1994 r. upowszechnia wiedzę obywatelską, praktyczne umiejętności oraz postawy niezbędne do budowania demokratycznego państwa prawa i społeczeństwa obywatelskiego. Prowadzi działania adresowane do nauczycieli, uczniów i samorządów lokalnych oraz wprowadza do szkół nowatorskie programy edukacji obywatelskiej, prawnej, historycznej i ekonomicznej. Prowadzi również niepubliczną placówkę doskonalenia nauczycieli.
Adres:
00-666 Warszawa, ul. Nowakowskiego 10;
www.ceo.org.pl; e-mail: ceo@org.pl;

12.
Europejski Dom Spotkań - Fundacja Nowy Staw
Fundacja powstała w 1993 r. Fundacja popiera inicjatywy społeczne mające na celu budowanie społeczeństwa obywatelskiego, współpracy i solidarności między narodami. Wspiera procesy demokratycznych przemian na Białorusi i Ukrainie oraz proces integracji Polski z Unią Europejską. Promuje Lublin i Lubelszczyznę jako miejsce spotkania różnych kultur i narodów. W swoich działaniach Fundacja kieruje się wartościami chrześcijańskimi. Poprzez edukację wszystkich pokoleń wzmacnia idee demokracji, samorządności, społecznej gospodarki rynkowej, solidarności między narodami oraz porozumienia kultur ponad wszelkimi granicami.
Adres:
ul. Leszczyńskiego 14/1-3, 20–069 Lublin,
tel. 0 81 534 61 91, fax 0 81 534 61 92,
www.eds-fundacja.pl; e-mail: eds@eds-fundacja.pl

13.
Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży
Powstała w 1992 r. przy wsparciu International Youth Foundation niedochodowa fundacja, która udziela pomocy organizacjom pracującym na rzecz rozwoju dzieci i młodzieży. Organizacja ta przyznaje dotacje finansowe, organizuje szkolenia dla przedstawicieli władz samorządowych, liderów organizacji pozarządowych i liderów nieformalnych grup młodzieżowych. Prowadzi programy szkoleniowe dla wychowawców prezentujące nowe metody pracy z młodymi ludźmi.
Adres:
00-950 Warszawa, ul. Jasna 22;
tel: (0 22) 826 44 73; 826 44 74; fax: 0 22 826 43 22;
www.pcyf.org.pl

14.
Społeczne Towarzystwo Oświatowe
Organizacja, która działa od 1987 r., skupiająca przede wszystkim rodziców i nauczycieli zainteresowanych poprawą kondycji polskiej oświaty i tworzeniem alternatywnych form kształcenia; prowadzi na terenie całej Polski 200 szkół niepublicznych różnych poziomów o uprawnieniach szkół publicznych; zajmuje się też działalnością wydawniczą, na swoim koncie ma różne publikacje; wydaje miesięcznik „Edukacja i Dialog”.
Adres
biura Społecznego Towarzystwa Oświatowego:
ul. Nowy Świat 39, 00-029 Warszawa;
tel./fax (0 22) 826 78 64; tel./fax (0 22) 828 88 57;
e-mail: biuro@sto.org.pl; www.sto.org.pl


V.

W Polsce działają też organizacje pozarządowe o charakterze międzynarodowym.
W prawie międzynarodowym, w odróżnieniu od organizacji międzyrządowych, organizacje pozarządowe grupują nie państwa, ale osoby fizyczne lub prawne, i to z reguły z różnych krajów (najczęściej przyjmuje się, że minimum z trzech). Działają w oparciu o prawo krajowe siedziby organizacji, a powstają w wyniku nie umowy międzynarodowej, ale umowy cywilno-prawnej.
Część z tych organizacji (np. Fundacja Konrada Adenauera, Fundacja im. Roberta Schumana, Fundacja Edukacja dla Demokracji, Fundacja im. Friedricha Berta, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności) wspiera polskie organizacje pozarządowe w budowaniu dialogu społecznego i społeczeństwa obywatelskiego w demokratycznej Polsce.
W dziedzinie nauki i techniki polscy inżynierowie i naukowcy współpracują ze swoimi kolegami w ramach takich organizacji pozarządowych jak: Międzynarodowy Instytut Oceanu Pacem in Maribus (IOIPM), Międzynarodowa Izba Żeglugi (ICS), Międzynarodowa Komisja Wielkich Zapór (ICOLD), Międzynarodowa Akademia Medycyny Lotniczej i Kosmicznej (IAASM), Międzynarodowa Federacja Mleczarska (IDF), Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU), Międzynarodowa Unia Geograficzna (IGU), Międzynarodowe Stowarzyszenie Nauk Politycznych (IPSA), Międzynarodowa Komisja Naukowa Organizacji Pracy w Rolnictwie (ICSMA), Międzynarodowa Unia Architektów (IUA), Międzynarodowa Federacja Geodetów (IFS), Międzynarodowe Stowarzyszenie Techników Laboratoriów Medycznych (IAMLT).

Projekt jest realizowany przy wsparciu udzielonym przez Islandię,
Lichtenstein i Norwegię ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego
Obszaru Gospodarczego, Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz budżetu
Rzeczypospolitej Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.

PARTNERZY PROJEKTU