Temat
Zajęcia przybliżają podstawowe pojęcia dotyczące koncepcji praw człowieka. Podczas zajęć osoby uczestniczące poznają filozofię i historię kształtowania się współczesnej koncepcji praw człowieka.

Cele zajęć
- zrozumienie procesu dochodzenia do współczesnej koncepcji praw człowieka
- poznanie kluczowych wydarzeń z historii praw człowieka
- omówienie i przedyskutowanie istotnych dla tworzenia się współczesnej koncepcji praw człowieka idei i wydarzeń

Czas zajęć
90 minut lub 45 w wersji skróconej

Metody
- praca z tekstem źródłowym
- praca w grupach
- dyskusja
- mapa mentalna (wersja dłuższa)

Potrzebne materiały
- powielone i porozcinane kartki z opisem wydarzeń, haseł i ich tłumaczeń -
w ilości odpowiedniej do stworzenia kilku czteroosobowych grup (materiał pomocniczy nr 1)
- tablica z markerami
- kilka dużych arkuszy papieru (wersja dłuższa)

Materiały pomocnicze
- Marek Nowicki: Co to są prawa człowieka
(http://www.hfhrpol.waw.pl/pliki/MNowicki_CoToSa.pdf )
- Wiktor Osiatyński: Wprowadzenie do praw człowieka
(http://www.hfhrpol.waw.pl/pliki/WOsiatynski_HistIFilo.pdf )

Najważniejsze pojęcia
- prawa człowieka

1.
Przywitaj uczestników i uczestniczki.
Powiedz, że podczas zajęć dowiedzą się co to są i w jaki sposób powstawała współczesna koncepcja praw człowieka. (1 min)

2.
Powiedz, że za chwilę stworzą grupy.
Wyjaśnij, że każda grupa dostanie karty z nazwiskami, cytatami, nazwami dokumentów i przesłaniem.

Poproś grupy, aby przeczytały wszystkie fragmenty a następnie postarały się połączyć poszczególne karty tak, żeby powstały kompelety zawierające po trzy elementy: osobę/dokument - cytat - przesłanie. (4 min)

3.
Podziel osoby uczestniczące na 4-5 osobowe grupy.
Rozdaj grupom porozcinane kartki (materiał pomocniczy nr 1). (8 min)

4.
Narysuj na tablicy oś czasu.
Poproś osoby z każdej grupy by podeszły i nakleiły na tablicy we właściwym miejscu jeden komplet.
Grupy mogą podchodzić kolejno i doklejać to, czego poprzednie grupy nie nakleiły. (5 min)

5.
Wspólnie sprawdźcie, czy kartki zostały prawidłowo połączone i umieszczone w odpowiednim miejscu. (2 min)

6.
Poproś grupy, aby kolejno spróbowały omówić każdy z zapisów.
Zapytaj, czy widzą jakikolwiek związek z pojęciem „prawa człowieka”. Zapytaj, jak rozumieją podawane słowa. Zapisz padające hasła. (10 min)

7.
Rozpocznij dyskusję na temat procesu kształtowania się współczesnej koncepcji praw człowieka.
Zapytaj, czy na podstawie zaprezentowanych stwierdzeń można spróbować stworzyć własną, odpowiadającą współczesnym wyzwaniom definicję praw człowieka? (15 min)

UWAGA!
Podczas dyskusji należy podkreślić ważne etapy:

• ustalenie ogólnych zasad obowiązujących WSZYSTKICH (oczywiście rozumienie słowa WSZYSCY początkowo zarezerwowane było jedynie dla mężczyzn, którzy należeli do wyższych warstw społeczeństwa);
  
• koncepcje mówiące o tym, że WSZYSCY są równi (początkowo tylko teoretycznie);
  
• zmianę postrzegania roli władzy - nie jako wszechmocnej i wszechwiedzącej, ale pochodzącej od ludu i mającej realizować jego interesy;
  
• wprowadzenie coraz większej kontroli władzy
  
• powstanie kluczowych dokumentów czy konstytucji zawierających katalogi praw człowieka (przykładem może być Deklaracja Niepodległości USA, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka czy Konstytucja RP);
  
• II wojnę światową - wydarzenie, które zapoczątkowało stworzenie współczesnej koncepcji ochrony praw człowieka polegającej na obniżeniu suwerenności państw kosztem ochrony praw jednostki - prawo społeczności międzynarodowej do ingerencji w działalność państwa, które narusza prawa człowieka (Powszechna Deklaracja Praw Człowieka) i pomysł na nowy porządek - prawa człowieka są ważniejsze od suwerenności państw;
  
• trudny proces wprowadzania idei w życie - praktyka nie jest prosta - oprócz szczytnych idei na funkcjonowanie świata i poszczególnych państw wpływ mają np. polityka i gospodarka, które często poświęcają idee w imię innych interesów;
  
• kolejne obszary kładące nacisk na upodmiotowienie jednostki - rozumienie równości jako prawa do realizacji swoich własnych aspiracji (prawa kobiet, mniejszości seksualnych, osób niepełnosprawnych, starszych).

Zadbaj, aby na tablicy pojawiły się pojęcia: równość, relacja jednostka - władza, prawa niezbywalne, prawa przyrodzone, prawa uniwersalne/powszechne.

Definicja może być skonstruowana np. tak:

Prawa człowieka są:
- niezbywalne
- powszechne
- dotyczą relacji jednostka - państwo/władza
- pomagają chronić słabą jednostkę przed silnym państwem

W zrozumieniu relacji opisywanych przez koncepcję praw człowieka pomóc może rysunek pokazujący, jakie relacje zachodzą w społeczeństwie i które z nich nazywane są prawami człowieka (zaznaczone na pomarańczowo/szaro). Rys. w załaczniku nr 2
Podkreśl, że relacje między ludźmi czy grupami nie należą do relacji opisywanych jako prawa człowieka.
Zaznacz, że wyrządzenie krzywdy jednostce przez jednostkę może być rozpatrywane w kontekście praw człowieka jedynie jako zaniechanie wypełniania swojej roli przez władzę, np. złe funkcjonowanie policji a co za tym idzie niezapewnienie jednostkom prawa do bezpieczeństwa.

8.
Podziękuj za uczestnictwo w zajęciach. (2 min)

1.
Poproś osoby uczestniczące, żeby podawały wszystkie pojęcia, które kojarzą im się z prawami człowieka. Zapisuj na tablicy. (15 min)

UWAGA!
Postaraj się aby na tablicy znalazły się pojęcia należące do różnych kategorii:

• instytucje (Trybunał Praw Człowieka, sąd, parlament, itp.)
  
• ochrona/łamanie praw człowieka
  
• dokumenty (Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, konstytucja, itp.)
  
• państwa (możesz pozwolić np. na wymienianie państw, które znane są z łamania praw człowieka
  

oraz z tych, które słyną z ich ochrony)

• organizacje (międzyrządowe, np. ONZ, UE; pozarządowe, np. Amnesty International)
  
• jednostka
  
• grupy jednostek
  
• poszczególne prawa i wolności człowieka
  

2.
Spróbujcie wspólnie stworzyć mapę mentalną tego pojęcia (najlepiej na kilku połączonych ze sobą dużych arkuszach papieru).
Na środku napisz w kole pojęcie „prawa człowieka”.

Następnie starając się systematyzować zapisane wcześniej pojęcia, umieszczaj je kolejno na planszy.
Dopisuj uwagi, komentarze, powiązania. (20 min)

• zaznacz, które państwa łamią prawa człowieka a następnie zaznacz, które je chronią – zwróć uwagę, by te same nazwy pojawiły się w obu grupach
  
• zapytaj kto odpowiada za łamanie praw człowieka a następnie zapytaj kto odpowiada za ich ochronę - powinny w obu wypadkach pojawić się te same określenia
  
• zadbaj aby w czytelny sposób zaznaczyć występujące pomiędzy różnymi podmiotami relacje i zaznaczyć, które dotyczą praw człowieka.
  

3.
Zapytaj, czy osoby uczestniczące zauważyły pojawiające się paradoksy.
Jak można wytłumaczyć, że za łamanie praw człowieka odpowiadają państwa, które bardzo często aktywnie włączają się w ich ochronę.

Zapytaj, jakie i czyje interesy mogą wpływać na rzeczywistą sytuację praw człowieka.
Postaraj się dopisać/dorysować te podmioty.

Podsumuj, mówiąc, że problematyka związana z przestrzeganiem praw człowieka jest niezwykle złożona i trudna.
Zaznacz, że nawet najbardziej wzniosłe i piękne idee trudno jest wprowadzić w życie, zwłaszcza jeśli są to idee mówiące o tym, że szanujemy zdanie, wartości, przekonania innych ludzi. (8 min)

Sporządzona w ten sposób mapa mentalna może być używana podczas kolejnych zajęć. Można ją traktować jako przypomnienie wcześniej omawianych kwestii, a także twórczo rozwijać.

4.
Podziękuj za uczestnictwo w zajęciach. (2 min)

Instrukcja dla każdej z grup.
Połączcie kartki tak, by mieć osiem kompletów.

Warning: include(zamowienie.php): failed to open stream: No such file or directory in /akademia/podrecznik/01-01.php on line 368

Warning: include(zamowienie.php): failed to open stream: No such file or directory in /akademia/podrecznik/01-01.php on line 368

Warning: include(): Failed opening 'zamowienie.php' for inclusion (include_path='.:/:/usr/local/php56/lib/pear') in /akademia/podrecznik/01-01.php on line 368

Projekt jest realizowany przy wsparciu udzielonym przez Islandię,
Lichtenstein i Norwegię ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego
Obszaru Gospodarczego, Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz budżetu
Rzeczypospolitej Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.

PARTNERZY PROJEKTU